O Επιμενίδης (7ος - 6ος αι. π.Χ.) ήταν ο πιο φημισμένος σοφός της αρχαίας Κρήτης. Ο βίος του έγινε θρύλος πολύ νωρίς, ώστε να μην είναι πλέον εφικτό να ξεχωρίσουμε σήμερα τα ιστορικά από τα μυθολογικά στοιχεία.
Ιεροτελεστής και μάντης, θαυματουργός και ποιητής, ιατρός και πολιτικός, ήταν φίλος του Απόλλωνος και των Μουσών. Ακόμη και στην εξωτερική του εμφάνιση (κατά τον Διογένη Λαέρτιο) έμοιαζε με Κούρο της αρχαϊκής τέχνης με όμορφα μακριά μαλλιά, ενώ οι θαυμαστές του τον αποκαλούσαν Κουρήτη. Έλεγαν, δε, ότι η μητέρα του ήταν η νύμφη Βάλτη, μια παραλλαγή της κρητικής Αρτέμιδος. Από τα θαύματα του Επιμενίδειου βίου, τα πιο πολυθρύλητα ήταν δύο.
Το πρώτο ήταν η εγκοίμησή του στο Ιδαίον άνδρο. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, κάποτε ο πατέρας του Επιμενίδη τον έστειλε να ψάξει κάποιο πρόβατο στα χωράφια, ο Επιμενίδης μπερδεύτηκε και μπήκε σε ένα σπήλαιο όπου κοιμήθηκε για 57 χρόνια, εξ ου και η παροιμιώδης φράση "Επιμενίδειος ύπνος". Όταν ξύπνησε, επέστρεψε στο κτήμα αλλά βρήκε τα πάντα τόσο αλλαγμένα, που δεν αναγνώριζε τίποτα. Ο νεώτερος αδελφός του, γέροντας πια, του αποκάλυψε ότι είχαν περάσει 57 χρόνια. Σύμφωνα με τον Μάξιμο τον Τύριο σε εκείνο τον πολύχρονο ύπνο του ο Επιμενίδης συνάντησε διάφορους θεούς, ανάμεσά τους τη θεά Αλήθεια και τη θεά Δίκη.
Εκτός από την παραπάνω εγκοίμηση του στο σπήλαιο του αποδίδονταν και άλλες υπερφυσικές ιδιότητες που υποδηλώνουν κάτοχο μυστικής γνώσης, όπως η αποχή του από κάθε τροφή, η περιπλάνηση της ψυχής του έξω από το σώμα κ.λπ. Ο Διογένης Λαέρτιος λέει ότι κανείς δεν είδε ποτέ τον Επιμενίδη να τρώει. Τη μακροβιότητα του την όφειλε στα μυστικά των βοτάνων της Κρητικής γης. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν μια σύνθεση βοτάνων με την ονομασία «άλιμον» (χωρίς πείνα), την οποία ο Επιμενίδης φύλαγε σε ένα πέλμα βοδιού και έπαιρνε από αυτήν λίγη κάθε μέρα, για αυτό δεν αισθανόταν πείνα.
Το δεύτερο πιο γνωστό περιστατικό της ζωής του είναι ο εξαγνισμός της Αθήνας από το Κυλώνειον άγος. Δηλαδή από τον φόνο των οπαδών του Κύλωνα -παρόλο που είχαν προσπέσει ικέτες στην Αθηνά- από τους Αλκμαιωνίδες και τους οπαδούς τους.
Το έγκλημα αυτό των ικετών προκάλεσε τη φρίκη και τη γενική κατακραυγή των Ελλήνων, οι Αλκμαιωνίδες θεωρήθηκαν "εναγείς" και καταδικάστηκαν σε εξορία, αλλά το άγος εξακολουθούσε να υφίσταται. Λοιμός έπληξε την Αθήνα, και οι πολίτες έλεγαν ότι φαντάσματα εμφανίστηκαν στην πόλη. Το Μαντείο των Δελφών υπέδειξε τον Επιμενίδη να κάνει τον δύσκολο καθαρμό της πόλης. Το ιερό πλοίο της Αθήνας στάλθηκε στην Κρήτη να τον φέρει. Εκείνος δέχθηκε να κάνει τον καθαρμό και ήλθε στην Αθήνα. Μάλιστα κατά την διαμονή του έγινε φίλος του Σόλωνος και συνέβαλε στην επεξεργασία των νόμων του. Έκανε μεταρρυθμίσεις στις τελετές της θυσίας και της κηδείας καθώς και όλες τις απαραίτητες τελετές εξαγνισμού και το άγος εξέλιπε.
Οι Αθηναίοι ήθελαν να ευχαριστήσουν και του προσέφεραν χρήματα και μεγάλες τιμές, αλλά αυτός προτού φύγει, αρκέστηκε μόνο σε ένα κλαδί απ’ την ιερή ελιά της Αθήνας.
Σύμφωνα με την παράδοση πέθανε στην πατρίδα του Κρήτη σε ηλικία 157 ετών, από τα οποία τα 57 κοιμήθηκε στο σπήλαιο, όπως λέγει ο Φλέγων, εις το «Περί μακροβίων» βιβλίο του ενώ στην Κρητική παράδοση έζησε 299 έτη.
Πρόκειται, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, για ένα από τα μεγαλύτερα (αν όχι το μεγαλύτερο) και το πιο σπάνιο χρυσό σφραγιδικό δαχτυλίδι στον κόσμο.
…Άπλωσα τα χέρια με τις παλάμες προς τα κάτω, λίγο πάνω από το έδαφος. «Πατέρα Ποσειδώνα, πατέρα του αλόγου, άρχοντα των ταύρων, είμαι στα χέρια σου και θα υπακούσω το κάλεσμά σου. Το συμφωνήσαμε. Όμως δώσε μου πρώτα ένα πράγμα. Κάνε με ταυροκαθάπτη!»
…Από τη στιγμή που θα τσακώσεις τον ταύρο σου, υπάρχουν δυο τρόποι να εξασκηθείς μαζί του. Δένεις την αλυσίδα του σ’ ένα παλούκι και μαθαίνεις ν’ αποφεύγεις τα κέρατά του με χάρη. Ή τον δένεις γερά, έτσι που δεν μπορεί να τρέξει, αλλά μόνο να κουνά το κεφάλι. Έτσι μαθαίνεις πάνω του το άλμα. Δεν σου δίνεται και πολύς χρόνος για όλ’ αυτά, γιατί και στην περίπτωση που θα τον μισοημέρευες ακόμα, το θέαμα θα ήταν μάλλον φτωχό. Πάντως κανένας νόμος δεν επιβάλλει να τον κάνεις εχθρό σου. Πριν χορέψουμε μαζί του, πάντα του προσφέραμε πρασινάδα ή λίγο αλάτι. Τελικά ποτέ δεν έπαψε να μας κοιτά λοξά, γιατί μας θεωρούσε υπεύθυνους για την αιχμαλωσία του….
(Απόσπασμα από το ιστορικό μυθιστόρημα της Μαίρης Ρενώ: «Ο Βασιλιάς πρέπει να πεθάνει»).Αγώνες με τους ταύρους και ταυραθλήματα αναφέρονται από τον Πλάτωνα για την Ατλαντίδα. Την Μινωική Κρήτη όμως, την λάμπρυναν τα Ταυροκαθάψια.
Το παιγνίδι με τον ταύρο ήταν για τους Μινωίτες περισσότερο χορός παρά βάρβαρο έθιμο, όπως κατάντησε σήμερα στις αρένες της Ισπανίας.